Dat Nederland de afgelopen 15 jaar enkele van 's werelds grootste namen in commercial house, trance en techno heeft voortgebracht, is geen geheim. Dansmuziek is tegenwoordig een van de belangrijkste culturele exportproducten van Nederland en is uitgegroeid tot een miljoenenindustrie.
In het begin tot het midden van de jaren negentig ontstond de legendarische Nederlandse underground techno- en electroscene in Den Haag met Bunker Records en I-F's Hotmix Foundation, vandaag de dag springlevend in verschillende incarnaties zoals Viewlexx en Crème Organization.
Het populaire online radiostation Intergalactic. FM in Den Haag draagt nog steeds met trots de fakkel van underground elektronische muziek en geniet een wereldwijd publiek door nieuwe generaties dj's en producers op te leiden met "echte" elektronische muziek.
Maar wist je dat een Nederlander al in de jaren vijftig de basis legde voor wat later de elektronische muziek zou worden die allang ingebakken is in de popcultuur?
Een van de grondleggers van ritmische muziek geproduceerd met elektronische instrumenten is Dick Raaijmakers, en zijn nalatenschap leeft vandaag voort in Amsterdam dankzij het gerenommeerde STEIM-muziekinstituut dat wereldwijd bekend staat om het bieden van een platform voor en het verleggen van de grenzen van experimenteel elektronische muziekproductie en liveoptredens.
Wie was Dick Raaijmakers?
Dick Raaijmakers (1 september 1930 - 5 september 2013) was een Nederlandse componist en docent elektronische muziek. Na zijn pianostudie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag was hij werkzaam bij Philips op het gebied van elektro-akoestiek (1954-1960).
Hij bouwde zijn eigen studio voor het componeren van elektronische muziek in Den Haag (1963-66) en doceerde hedendaagse en elektronische muziek aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag (1966-1995).
Philips Physics Laboratory (NatLab)
Het was tijdens zijn periode bij Philips dat Raaijmakers zijn inmiddels legendarische bijdrage aan de wereld van de elektronische muziek leverde, in het Philips Natuurkundig Laboratorium, ook wel NatLab genoemd.
Van 1956 tot 1960 was Dick Raaijmakers werkzaam als assistent op de akoestische afdeling van het Philips Natuurkundig Laboratorium in Eindhoven. Hier belandde hij uiteindelijk op het gebied van elektronische muziek en assisteerde hij onder andere Henk Badings, Ton de Leeuw, Tom Dissevelt, Rudolf Escher en Prof. A. D. Fokker.
Elektro-akoestisch onderzoek
Natlab's elektro-akoestische onderzoeksfaciliteit richtte zich op de uitvinding en ontwikkeling van instrumenten zoals de elektronische drum, resonantiemachine, schaalfilters, synthesizers, mixers, oscillatoren en bandrecorders.
Onder de alias Kid B altan (Natlab Dik achterstevoren geschreven) schreef Raaijmakers 's werelds eerste populaire elektronische compositie "Song of the Second Moon", met alleen apparatuur uit het laboratorium.
Muziek- en ruimtegeschiedenis in de maak
Het verhaal gaat dat Raaijmakers op 2 oktober 1957 dit lied componeerde in zaal 306 van het Philips Natlab. De titel "Lied van de Tweede Maan" is een hommage aan de Spoetnik I-satelliet die door de Sovjet-Unie werd gelanceerd twee dagen nadat Raaijmakers het lied had voltooid en 's werelds eerste kunstmatige satelliet werd.
Dit is zes jaar eerder dan het beroemde Dr Who-themalied gecomponeerd door Delia Derbyshire in de BBC Radiophonic Workshop in 1963, algemeen gezien als een van de eerste elektronische composities in de popcultuur.
Het is ook ouder dan andere beroemde elektronische muziekproducties zoals Wendy Carlos' Switched-On Bach uit 1968.
Experimentele elektronische muziekcomposities bestaan echter al veel langer, dus wie de "eerste" was, hangt af van hoe je elektronische muziek definieert. De elektro-akoestische stijl genaamd musique concrete maakte gebruik van technieken en geluiden die geassocieerd worden met abstracte elektronische muziek, en werd al in de jaren 40 ontwikkeld door de Franse componist Pierre Schaeffer.
De Egyptische componist Halim El-Dabh maakte halverwege de jaren veertig ook tapemuziek met behulp van verschillende geavanceerde productietechnieken. De Amerikaanse avant-gardecomponist John Cage maakte al in de jaren dertig abstracte, minimalistische muziekcomposities met behulp van een verscheidenheid aan innovatieve methoden.
Toch neemt de Nederlander Dick Raaijmakers in de lange en complexe geschiedenis van de elektronische muziek een vooraanstaande en invloedrijke positie in.
Stanley Kubrick afwijzen
Raaijmakers' baanbrekende elektronische muziekcomposities brachten hem ook enige bekendheid in het buitenland, toen filmregisseur Stanley Kubrick in 1965 herhaaldelijk probeerde Dick Raaijmakers te overtuigen om de score te schrijven voor zijn volgende film 2001: A Space Odyssey. Raaijmakers wees Kubrick af wegens gebrek aan belangstelling.
STEIM in Amsterdam
In 1967 richtte Raaijmakers samen met een aantal andere componisten STEIM (de STudio voor Elektro-Instrumentale Muziek) op, een onderzoekslaboratorium en ontwikkelplatform voor live elektro-instrumentale muziek in Amsterdam.
Het instituut werkt nog steeds actief samen met muzikanten, geluidsontwerpers en beeldend kunstenaars van over de hele wereld die de grenzen willen verleggen van hoe mensen omgaan met muziek en technologie.
Een van de doelen is het delen van hun kennis met de bredere lokale en internationale gemeenschap door middel van onderwijs en openbare evenementen, zoals workshops en concerten.
STEIM heeft doorlopende samenwerkingen met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, het Conservatorium van Amsterdam, TU/Eindhoven en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.
De erfenis van Dick Raaijmakers
Terwijl zijn muzikale bijdragen jarenlang enigszins in de vergetelheid waren geraakt, werden de composities van Raaijmakers in 2004 uitgebracht als een compilatie van vier cd's genaamd "Popular Electronics. Vroege Nederlandse elektronische muziek van Philips Research Laboratories, 1956-1963". In 2006 verscheen de documentaire "Room 306" over Raaijmakers' tijd in de Philips-laboratoria.
![[Video] Vintage jaren dertig beelden van schaatsen in Nederland](https://i.manlikebook.com/images/002/image-4896-j.webp "[Video] Vintage jaren dertig beelden van schaatsen in Nederland")
